====== Derviş ======

  * “**Derviş**; Farsçadaki //derviz//, //dervij// sözcükleri gibi fakir, yoksul mânâlarına gelen bir kelime. Dünyevî fakirlik, acizlik, yoksulluk da aynı sözcükle ifade edilse de [[allah|Allah’a]] karşı, [[acz|aczinin]], [[fakr|fakrının]] ve ihtiyaçlarının farkında olma anlamındaki böyle bir yoksulluk, bu kelimeye yüklenen has bir mânâ. Tasavvufta **derviş** dendiğinde, söz konusu olan da işte bu mânâdır.

  * Hakikî anlamıyla [[fakr|fakirlik]] ve ihtiyaç, tese’ül ve dilenciliği hatırlatması açısından böyle bir mânâ hak yolunun yolcuları için bahis mevzuu olmasa gerek. Zira, kendini [[allah|Allah’a]] adamış bir hakikat eri, aynı zamanda bir [[kanaat|kanaat]] ve [[istigna|istiğna]] [[insan|insanıdır]]. O, aç ve susuz kaldığı zamanlarda dahi, açarsa derdini sadece Allah’a açar ama kat’iyen halka arz-ı ihtiyaçta bulunmaz ve bulunmak da istemez. **Dervişin**, ‘kapı eşiği’ mânâsına gelmesi, insanlara karşı zillet gösterme anlamı itibarıyla değil, Allah karşısındaki tevâzuu, mahviyeti ve [[kendini_sifirlamak|kendini sık sık sıfırlayarak]], maddî-mânevî üzerinde taşıdığı değerlerin izafîliğini vurgulaması açısındandır. Onun, insanlara karşı aynı alçak gönüllülüğü göstermesi de Yaradan'dan ötürü, özü ve mahiyetindeki ilâhî cevherlerle başlı başına antika bir Hak sanatı olması itibarıyladır.

  * İşte bu mânâda, bazen çok kâmil kimselere bile ‘falan falan zâtın **dervişidir**’ diyerek **dervişliğin** hem Hak nazarındaki hem de halk nazarındaki yeri hatırlatılmak istenmiştir. Ayrıca bazen, sade, mütevazi, kanaatkâr, tekellüfsüz rahat kimselere **derviş** dendiği gibi, çok büyük ve ârif kimselere de bazı vasıflar ilavesiyle ‘**derviş**-i sultan dil: padişah gönüllü fakir’ denir ki, biz bu tabiri daha çok ‘gönlü çok zengin’ sözcüğüyle, kanaatkâr kimseler hakkında kullanırız.

  * Tasavvuf erbabı arasında has mânâsıyla **derviş**; kalben mâsivâdan alâkasını kesip, hakikate ulaşma niyet ve cehdiyle, kendini Hakk’a kulluğa adamış, [[zuhd|zühd]], [[takva|takvâ]], sabır, ikdam, [[muhabbet|sevgi]] ve [[hosgoru|hoşgörü]] insanı demektir.”((M. Fethullah Gülen, //Kalbin Zümrüt Tepeleri//, İstanbul: Nil Yayınları, 2008, s. 436.))

===== İlave Okuma =====

  * M. Fethullah Gülen, [[https://fgulen.com/tr/eserleri/kalbin-zumrut-tepeleri/Dervis|“Derviş”]]

===== Dipnotlar =====