====== Diyalog ======

  * Karşılıklı konuşma. Muhâvere. Mükâleme.

  * “**Diyalog**, açılmaktır. Zihnini, ruhunu ve kalbini açmaktır. Karşılıklı açılma, anlayış ve birlikte öğrenmeye götürür. Şartlanmıştık, peşin hüküm ve taassuplardan kurtulmanın bir çaresi de diyalogdur. **Diyalog** kuran [[dikkat|dikkat]] eder, önem verir, dinler, anlamaya çalışır ve katkıda bulunur. Karşılıklı anlayış ve katkı, derinleşmeye yol açar. Paralel aynalardaki görüntülerin sonsuza uzaması gibi derinleştikçe derinleşilir. 

  * **Diyalog** kelimesi ‘dia’ ve ‘logos’ eklerinden oluşur. Dia ‘içinden’ veya ‘arasından’, logos ise ‘söz’ veya ‘[[mana|mânâ]]’ demektir. **Diyalogda** [[mana|mânâ]] bir nehir gibi karşılıklı akar. Bu akışın dinamik bir tabiatı vardır. Sürekli değişir ve gelişir. Bazen ortak [[mana|mânâ]] havuzlarında toplanmalar olur, yani uzlaşmalar görülür. Ancak **diyaloğun** asıl hedefi uzlaşmak değil, ihtilâflar olsa bile anlamaya çalışmak ve [[hosgoru|hoş görmektir]]. Diyalog, münakaşa ve münazaradan çok farklıdır. **Diyalog** kuran savunmaya, yenmeye, susturmaya değil; birlikte keşfetmeye, öğrenmeye ve anlamaya çalışır.((Peter Senge, //The Fifth Discipline//, New York: Currency Doubleday, 1990, s. 12.))

  * **Diyalogların** verimli geçmesi için şu üç vasıf gereklidir:

  - [[ihlas|Samimiyet]]
  - [[tevazu|Tevazu]]
  - [[merak|Merak]]”((Yusuf Alan, “Niçin Diyalog?”, //Sızıntı//, Mart 1999.))

  * “... derin bir şefkati ve yüksek bir merhameti ihsas eden mânevî ve kerîmâne bir muamele, bir muârefe ve lisân-ı hâl ile ve dostâne bir **mükâleme** ve dualarına rahîmâne bir mukabele görünüyor.”((Bediüzzaman Said Nursî, //Şuâlar//, İstanbul: Şahdamar Yayınları, 2010, s. 73.))

  * “Günümüzde [[din|dinler]] arası **diyaloğun** bir zorunluluk olduğuna inanıyorum ve bu **diyaloğu** kurmada ilk adım, geçmişi unutma, polemikleri görmezden gelme ve polemik konusu olan hususlardan çok fazla olan asgari müştereklere öncelik vermektir.”((John L. Esposito, İhsan Yılmaz, //İslâm ve Barış İnşası: Gülen Hareketi İnisiyatifleri//, İstanbul: Nil Yayınları, 2014, s. 138; M. Fethullah Gülen, //The Necessity of Interfaith Dialogue: A Muslim Perspective//, New Jersey: The Light, 2004.))

  * “Aslında küreselleşen bir dünyanın böyle bir etkileşime çok ciddî ihtiyacı vardır. Zira neticesi gidip kavgaya dönüşebilecek anlaşmazlık ve uzlaşmazlıkları, ancak karşılıklı kültür alışverişinde bulunmak suretiyle engelleyebilir; engelleyip insanlık çapında bir sulh atmosferi oluşturabiliriz. Farklı kültür ve [[medeniyet|medeniyetler]] arasında bu türlü **diyalog** köprüleri ve sıcak bir ortam oluşturulmadığı takdirde, farklılık ve uyuşmazlıklar insanlığı, telâfisi mümkün olmayan kavga ve savaşlara sürükleyebilir.”((M. Fethullah Gülen, //Yenilenme Cehdi (Kırık Testi-12)//, İstanbul: Nil Yayınları, 2013, s. 26.))

  * “... ‘**diyalog**’ deyip dünyanın dört bir yanına açılma, küs milletleri birbiriyle barıştırma, bu mevzuda sürekli strateji oluşturma, taktik geliştirme ortaya çıkabilecek ihtilâfların, savaşların, hercümerçlerin önünü alma adına çok önemlidir. Günümüzde ihtilâf ve tefrikaya karşı mücadelenin en önemli yolu ise [[egitim|eğitim]] faaliyetleridir. Yani siz, [[baris|barış]], [[hosgoru|hoşgörü]], **diyalog** gibi insanî [[fazilet|fazilet]] ve evrensel değerler noktasında mükemmel fertler yetiştireceksiniz.”((A.g.e. s. 42.))

  * “Siz hiçbir zaman tepelerine vuruyor gibi bir yaklaşımla insanlarla münasebet tesis edemezsiniz. Bilâkis **diyalogla**, [[hosgoru|hoşgörüyle]], konuma [[hurmet|saygıyla]], onları ahsen-i takvîme mazhar görmekle, mahiyet ve donanımları itibarıyla bir mir’at-ı mücellâ olduklarını kabul ederek onlarla sıcak bir münasebet kurabilirsiniz... ancak bu sayede günümüzün farklı kültür ve coğrafyalarda yaşayan insanları sizinle ilgili şartlanmışlık ve önyargılardan kurtulabilirler.”((A.g.e. s. 136–137.))

  * “... bazıları, evrad u ezkârları, duaları, gecelerini ihya gayretleri yönüyle değil de sadece başkalarıyla kurdukları **diyalog** faaliyetleri zaviyesinden onlara bakıyor, bu bakışa göre yorumlarda bulunuyor ve neticede onlar hakkında olumsuz şeyler söylüyorlar. Oysaki dünyanın birbirini yemek için diş bilediği ve çok korkunç öldürücü silâhlara sahip olunduğu günümüzde [[muhabbet|sevgi]], [[hurmet|saygı]], [[sefkat|şefkat]] ve **müsamaha** buudlu **diyalog** faaliyetleri çok önemlidir.”((A.g.e. s. 255–256.))

  * “Sizin gibi düşünmeyip farklı bir dünya görüşüne sahip bulundukları halde çok samimî ve faydalı kimselerin de olabilecekleri mülâhazasıyla, size ters gelen her düşüncenin karşısına acele edip çıkılmamalı ve düşünce sahipleri kaçırılmamalıdır. Hatta, onların mütalâa ve fikirlerinden istifade yolları araştırılarak, kendileriyle mutlaka diyaloğa girilmelidir.”((M. Fethullah Gülen, //Ölçü veya Yoldaki Işıklar//, İstanbul: Nil Yayınları, 2011, s. 182–183.))

  * “... bizim **diyalog** vasıtasıyla yapmaya çalıştığımız şey de bir taraftan insanlık âlemindeki şiddet, düşmanlık, radikalizm, terör, savaş gibi olumsuzlukları gidererek dünyada sulh ve barışın hâkim olmasına katkıda bulunmak, diğer yandan da insanların farklı din ve kültürlere ait değerleri tanımaları ve istifade etmelerinin önündeki engelleri bertaraf etmektir. Biz, **diyalog** vasıtasıyla hem her yere gitmek, herkesle tanışmak ve bize ait evrensel insanî değerleri herkesle tanıştırmak, hem de başkalarının sahip olduğu güzelliklerden istifade etmek istiyoruz.”((M. Fethullah Gülen, [[https://herkul.org/kirik-testi/hizmetin-baska-ekollerle-kiyaslanmasi/|“Hizmetin Başka Ekollerle Kıyaslanması”]], Kırık Testi, 19 Aralık 2021.))

===== Ayrıca Bakınız =====

  * [[baris|Barış]]
  * [[hosgoru|Hoşgörü]]
  * [[hurmet|Hürmet]]
  * [[medeniyet|Medeniyet]]

===== İlave Okuma =====

  * Ahmet Kurucan, //[[https://www.goodreads.com/book/show/11923091-ni-in-diyalog|Niçin Diyalog]]//
  * Anna-Teresa Tymieniecka, Nazif Muhtaroglu, Detlev Quintern, //[[https://www.goodreads.com/book/show/19365073-islamic-philosophy-and-occidental-phenomenology-in-dialogue|Islamic Philosophy and Occidental Phenomenology in Dialogue: The Logos of Life and Cultural Interlacing]]//
  * B. Jill Carroll, //[[https://www.antstores.com/products/medeniyetler-diyalogu|Medeniyetler Diyalogu]]//
  * David Bohm, //[[https://www.goodreads.com/book/show/204526.On_Dialogue|On Dialogue]]//
  * Prof. Dr. Davut Aydüz, //[[https://www.amazon.com/Tarih-Boyunca-Dinlerarasi-Diyalog/dp/9752781217|Tarih Boyunca Dinlerarası Diyalog]]//
  * Prof. Dr. İbrahim Canan, “Peygamberimiz’in (sallallâhu aleyhi ve sellem) Ehl-i Kitap’la Diyaloğu”, //Yeni Ümit//, sayı: 68, 2005.
  * İtibar Kale, [[https://caglayandergisi.com/2020/04/01/mana-yi-harfi-penceresinden-buberin-diyalog-felsefesi/|“Mânâ-yı Harfî Penceresinden Buber’in Diyalog Felsefesi”]]
  * John L. Esposito, İhsan Yılmaz, //[[https://www.academia.edu/16947952/Islam_ve_Baris_Insasi|İslâm ve Barış İnşası: Gülen Hareketi İnisiyatifleri]]//
  * M. Fethullah Gülen, [[https://www.herkul.org/kirik-testi/anarsist-ruhlar-ve-modern-karmatiler/|“Anarşist Ruhlar ve Modern Karmatîler”]], Kırık Testi, 1 Kasım 2004.
  * M. Fethullah Gülen, [[https://www.herkul.org/kirik-testi/diyalogda-israr/|“Diyalogta Israr”]], Kırık Testi, 14 Şubat 2021.
  * Maurice S. Friedman, //[[https://www.goodreads.com/book/show/2247977.Martin_Buber|Martin Buber: The Life of Dialogue]]//
  * Prof. Dr. Suat Yıldırım, “Diyalogda Anahtar İsim: L. Massignon ve İslâm”, //Yeni Ümit//, sayı: 67, 2005.
  * Prof. Dr. Suat Yıldırım, “Kur’ân-ı Kerim’e Göre Ehl-i Kitapla Diyalog”, //Yeni Ümit//, sayı: 68, 2005.


===== Diğer Diller =====

  * [[https://hizmetpedia.org/doku.php?id=dialogue|English]]
  * [[https://nl.hizmetpedia.org/doku.php?id=dialoog|Nederlands]]
===== Dipnotlar =====