====== İlim ======

  * “Vâkıa uygun olan kesin itikattır. [[akil|Akılda]] bir şeyin suretinin hâsıl olmasıdır. Bir şeyi olduğu gibi idrak etmektir. Bir şeyin [[mana|mânâsına]] ulaşmaktır.”((Ali ibn Muhammed es-Seyyid eş-Şerif Cürcani, //Tarifat: Arapça-Türkçe Terimler Sözlüğü//, tercüme ve şerh: Arif Erkan, İstanbul: Bahar Yayınları, 1997, s. 156.))

  * “Bugün, **ilim** veya [[bilim|bilim]] adına kullandığımız esaslar, [[hayat|hayat]], [[kainat|kâinat]] ve varlık [[felsefe|felsefemiz]], başkaları tarafından daha önce ortaya atılmış nazariyelerdir.. ve bunların nüveleri de kat’iyen bizim mantığımız, bizim muhakememiz, bizim sancılarımız ve bizim gayretlerimizin ürünleri değildir. Bizim ızdıraplarımızın, bizim [[fikir|fikir]] çilelerimizin, bizim [[ilham|ilhamlarımızın]] ve bizim hafakanlarımızın doğurmadığı şeylerden istifade etmeye kalkmak –hele doğrudan doğruya olursa– [[ruh|ruh]] velûdiyetimizi öldürmek ve düşünce hayatımızı kısırlaştırmak demektir.”((M. Fethullah Gülen, //Işığın Göründüğü Ufuk (Çağ ve Nesil-7)//, İstanbul: Nil Yayınları, 2011, s. 81.))

  * “[[insan|İnsan]] duyularıyla elde edilen veya [[allah|Allah’ın]] (celle celâluhu) vahiy ve [[ilham|ilham]] yoluyla bildirdiği bilgi ki zaman zaman onun herhangi bir tezahürünü ifade sadedinde: Gerçeğe, vâkıa uygun bilgi veya bir şeyi olduğu gibi kavrama mânâlarına da hamledilmiştir. Aynı zamanda **ilim**, kesin olsun olmasın, tasavvur veya hüküm olarak, mutlak mânâda idrak etme, düşünme ve anlama mânâlarına da gelir. Hatta çok defa, **ilim** sözcüğüyle [[marifet|mârifet]] mânâsını kasdettiğimiz de olur.”((M. Fethullah Gülen, //Kalbin Zümrüt Tepeleri//, İstanbul: Nil Yayınları, 2008, s. 232.))

  * “... ‘**ilim**’ ‘[[hal|hâl]]’den önce gelir. Zira ‘[[hal|hâl]]’ tamamen **ilme** tâbidir. Aslında **ilim** enbiyânın mirası, âlimler de bu peygamber terikesinin vârisleridirler... **İlim**, [[iman|imana]] önemli bir basamak, [[hidayet|hidayet]] ve [[dalalet|dalâleti]], şüphe ve yakîni birbirinden ayıran esaslı bir mihenk ve [[insan|insanın]] insanî yanlarını ortaya çıkaran ilâhî bir sırdır.”((A.g.e. s. 235.))

  * “... **ilm-i ledünnî**, talim ve taallümle elde edilmeyip Cenâb-ı Hakk’ın hususî bir mevhibesi ve bir kuvve-i kudsiyesinin nuranî tecellîsidir. Bu tecellî, san’attan Sâni’e eserden Müessir'e giden bir bilgi olmaktan daha çok, Sâni’den zîşuur san’ata, Müessir'den esere akan bir mârifettir. Hatta o, esrâr-ı Hakk’a ait mahrem vâridâtın [[insan|insan]] ruhunda taayyününden ibaret sayılmıştır.”((A.g.e. s. 236.))

  * “**İlim**, [[esya_ve_hadiseler|eşya ve hâdiselerin]] bize anlattığı, tekvînî emirlerin önümüze açıp döktüğü şeylerin hissedilmesi, kavranması ve Yaradan’ın yüce maksatlarının sezilmesi demektir.”((M. Fethullah Gülen, //Çağ ve Nesil (Çağ ve Nesil-1)//, İstanbul: Nil Yayınları, 2011, s. 127.))

  * “... [[insan|insan]], bu âleme **ilim** ve [[dua|dua]] vasıtasıyla tekemmül etmek için gelmiştir. [[mahiyet|Mahiyet]] ve [[istidat|istidat]] itibarıyla her şey **ilme** bağlıdır ve bütün ulûm-u hakikiyenin esâsı ve madeni ve nuru ve ruhu, [[marifetullah|marifetullahtır]] ve onun üssü’l- esası da [[iman|iman]]-ı billâhtır.”((Bediüzzaman Said Nursî, //Sözler//, İstanbul: Şahdamar Yayınları, 2010, s. 336–337.))

  * “... **ilim** iki kısımdır: Bir nevi **ilim** var ki bir defa bilinse ve bir-iki defa düşünülse kâfi gelir. Diğer bir kısmı, ekmek gibi, su gibi, her vakit [[insan|insan]] onu düşünmeye muhtaç olur. Bir defa anladım, yeter diyemez. İşte ulûm-u [[iman|imaniye]] bu kısımdandır.”((Bediüzzaman Said Nursî, //Barla Lâhikası//, İstanbul: Şahdamar Yayınları, 2010, s. 247–248.))

  * “Vicdanın ziyası, ulûm-u diniyedir. [[akil|Aklın]] nuru, fünun-u medeniyedir. İkisinin imtizacıyla [[hakikat|hakikat]] tecelli eder. O iki cenah ile talebenin himmeti pervaz eder. İftirak ettikleri vakit; birincisinde taassub, ikincisinde hile, şübhe tevellüd eder.”((Bediüzzaman Said Nursî, //Münâzarât //, İstanbul: Ensar Neşriyat, 2007, s. 86.))

  * “... [[allah|Allah’ın]] hesabına [[kainat|kâinata]] bakan adam her ne müşahede ederse **ilimdir**. Eğer [[gaflet|gaflet]] ile esbap hesabına bakarsa, **ilim** zannettiği şey de cehil olur.”((Bediüzzaman Said Nursî, //Mesnevî-i Nûriye//, İstanbul: Şahdamar Yayınları, 2007, s. 183.))

  * “Bize düşen vazife, insanlarda ciddi bir [[merak|merak]] ve heyecan oluşturmak, onlara yüce bir [[mefkure|mefkûre]] aşılayabilmek, başarıları ödüllendirmek ve gerekli zemini hazırlamak suretiyle donanımlı ve ufuklu insanların yetişmesini sağlamaktır. **İlmî** ve fikrî çalışmalarını [[ibadet|ibadet]] neşvesi içinde sürdüren, bunların kendisini [[allah|Allah]] [[riza|rızasına]], Efendimiz’in maiyetine ve uhrevî nimetlere ulaştıracağına inanan ve bu hedefe ulaşma adına dünyayı bir [[cennet|Cennet]] hâline getirmeye azmetmiş insanlar yetiştirmeliyiz.

  * **İlmî** çalışmalara inançlı insanların eli değmediği müddetçe [[bilim|bilim]], natüralizm, pozitivizm ve materyalizmin demir pençesinden kurtulamayacaktır. Müslümanlar da bilimsellik adına kendilerine dayatılan **ilim** mantığını çaresiz şekilde kabul etmek zorunda kalacaklardır. Kabul etmenin de ötesinde kendi **ilim** yuvalarında talim ve [[egitim|terbiyelerinden]] sorumlu oldukları öğrencilere de bunu öğreteceklerdir. Laboratuvarları ve araştırma merkezleri bu mantığa göre çalışacaktır. Dolayısıyla da bir türlü taklitten kurtulamayacak, kendileri olamayacaklardır.

  * Tekvinî emirlerin doğru okunması, doğru düşüncelerin ve doğru tespitlerin ortaya konulabilmesi, önceki nesillerden miras alınan **ilmin** daha ileriye götürülmesi, **ilim** ve araştırma adına yeni ufuklar açılması, arkadan gelenlere daha derin düşünme ortamının hazırlanması adına verilecek maddî-manevî desteğin yeri çok önemlidir. İdeolojilere, sekülerizme, egoizmaya ipotek edilmiş düşüncelerle bir yere varılamaz. Önemli olan, bir taraftan insanlara yüce bir mefkûre verebilmek, diğer yandan da onlara her tür desteği sağlayabilmektir. Şayet siz bu konuda uygun ortamlar hazırlar ve üzerinize düşen sorumlulukları yerine getirirseniz, seviyeli, kaliteli ve donanımlı insanlar zuhur eder. Aksi takdirde [[hakikat|hakikat]] aşığı **ilim** adamları yetiştiremez ve yerimizde saymaya devam ederiz.”((M. Fethullah Gülen, [[https://www.herkul.org/kirik-testi/hakikat-asigi-ilim-adamlari-yetistirme/|“Hakikat Aşığı İlim Adamları Yetiştirme”]], Kırık Testi, 7 Şubat 2021.))

  * “**İlim** ve beyan gücünün öne çıktığı günümüz şartlarına gelince; bugün kendimiz olarak mevcudiyetimizi devam ettirebilmemiz **ilmin**, kalemin, beyanın gücüyle mümkün olacaktır. Bediüzzaman Hazretleri’nin yaklaşımıyla günümüzde medenilere galebe ikna iledir. Dolayısıyla günümüzün kültür elçileri olan adanmış ruhlar, kendi değerlerini maddî kılıçla, tankla, topla, tüfekle, silahla ve kaba kuvvetle değil; **ilimle**, irfanla, [[muhabbet|sevgiyle]], [[hosgoru|hoşgörüyle]], esenlikle dünyanın değişik coğrafyalarına götürmelidirler. Çünkü [[muhabbet|sevgi]] ve [[baris|sulh]] yolu gönüllere giden yolu açar; kaba kuvvet ise, kin ve nefretlerin hortlamasına sebebiyet verir.”(( M. Fethullah Gülen, [[https://www.herkul.org/kirik-testi/kirik-testi-aksiyon-insanlari-ve-ilim-ehli/|“Aksiyon İnsanları ve İlim Ehli”]], Kırık Testi, 27 Aralık 2015.))

  * “Her şeyden evvel bir kısım **ilimlere**, laboratuvarın araç ve gereçleriyle değil ancak [[akil|akılla]] ulaşılabilir. Tecrübe sahasına girmeyen nice gerçekler vardır ki onların da kendilerine ait bir kısım kaideleri vardır ve ancak o kaidelerle onlara ulaşılır. Meselâ, Vâcibü’l-Vücud olan [[allah|Allah]], hatta [[melekler|melâike-i kiram]], cin, şeytan vb. gibi fizikötesi varlıklar, fünûn-u müspete ile değil, vahiy, [[akil|akıl]], [[mantik|mantık]], [[vicdan|vicdan]], [[kalb|kalb]] ve [[his|hisle]] anlaşılır. Zira bu mevzular, laboratuvarlara sokulacak cinsten konular olmadığı gibi mikroskop veya teleskop ile de görülemezler. Binaenaleyh ‘**ilim**’ tabirine vahiy, [[akil|akıl]], mantık, [[his|his]] ve [[vicdan|vicdan]] yoluyla ispat edilen şeylerin hepsini idhal etmek icap edecektir.”((M. Fethullah Gülen, //Kur’ân’ın Altın İkliminde//, İstanbul: Nil Yayınları, 2010, s. 409.))

  * “[[akil|Akıl]], kendisine sunulan mahsüsatın özünü alır, süzer, değerlendirir onu bir ad ve unvanla ortaya koyar. Ne var ki, [[suur|şuurun]] avladığı ve [[akil|aklın]] da değişik imbiklerden geçirdiği her şey **ilim** değildir. Böyle hükümlere yerine göre faraziye, nazariye veya hipotez denir. Şöyle ki, bazen [[suur|şuurumuz]] bize bir lemha sunar. Güneş’in başımızın üzerinde dönüyor olması gibi bir lemha. Biz bu lemhayı [[akil|akıl]] süzgecinden geçirerek bir hükme varırız: Yer duruyor, Güneş hareket ediyor. Bu şekilde vardığımız hüküm bir **ilim** değildir; bu sadece bir nazariyedir. **İlim**, [[suur|şuurun]] taalluk ettiği meş’urda hakikat hesabına en son varabileceği hükümdür. Başka bir ifadeyle **ilim**, tenâsüb-ü illiyet (sebep-sonuç) prensibi çerçevesinde illetle malûl arasında tam bir münasebet kurarak varılacak nihai hükümdür. Onun için Hazreti Üstad, faraziyeler ve nazariyeler üzerine bina edilmiş **ilimler** cehildir, der.((Bediüzzaman Said Nursî, Sözler, İstanbul: Şahdamar Yayınları, 2010, s. 602.)) Zira burada [[hakikat|hakikat]] aranmamıştır ki bulunabilsin. Aslında böyle bir **ilim** de insanı [[hakikat|hakikate]] götürmez.”((M. Fethullah Gülen, //Bir İ’câz Hecelemesi//, İstanbul: Nil Yayınları, 2014, s. 208.))

===== Ayrıca Bakınız =====

  * [[akil|Akıl]]
  * [[bilim|Bilim]]
  * [[cehalet|Cehalet]]
  * [[dimag|Dimağ]]
  * [[fehim|Fehim]]
  * [[hakikat|Hakikat]]
  * [[idrak|İdrak]]
  * [[marifet|Mârifet]]
  * [[suur|Şuur]]

===== İlave Okuma =====

  * Anna Nilsson Hammar, David Larsson Heidenblad, Kari Nordberg, Johan Östling, Erling Sandmo, //[[https://www.goodreads.com/book/show/36377653-circulation-of-knowledge|Circulation of Knowledge: Explorations into the History of Knowledge]]//
  * Barry Stroud, //[[https://www.goodreads.com/book/show/301557.Understanding_Human_Knowledge|Understanding Human Knowledge: Philosophical Essays]]//
  * David Carr, Education, //[[https://www.goodreads.com/book/show/1252364.Education_Knowledge_and_Truth|Knowledge and Truth: Beyond the Postmodern Impasse]]//
  *  Duncan Pritchard, //[[https://www.goodreads.com/book/show/2659520-what-is-this-thing-called-knowledge|What Is This Thing Called Knowledge?]]//
  * Franz Rosenthal, //[[https://www.goodreads.com/book/show/672106.Knowledge_Triumphant|Knowledge Triumphant: The Concept of Knowledge in Medieval Islam]]//
  * George Gilder, //[[https://www.goodreads.com/book/show/15824264-knowledge-and-power|Knowledge and Power: The Information Theory of Capitalism and How it is Revolutionizing our World]]//
  * Haridimos Tsoukas, //[[https://www.goodreads.com/book/show/11207316-complex-knowledge|Complex Knowledge: Studies in Organizational Epistemology]]//
  * Heike Jöns, Peter Meusburger, Michael Heffernan, //[[https://www.goodreads.com/book/show/39673065-mobilities-of-knowledge|Mobilities of Knowledge]]//
  * Helen E. Longino, //[[https://www.goodreads.com/book/show/703237.Science_as_Social_Knowledge|Science as Social Knowledge: Values and Objectivity in Scientific Inquiry]]//
  * İrfan Yılmaz, //[[https://www.goodreads.com/book/show/10159804-yeni-bir-bak-a-s-yla-i-lim-ve-din|Yeni Bir Bakış Açısıyla İlim ve Din]]//
  * İsmail Albayrak, //[[https://www.goodreads.com/book/show/11157915-mastering-knowledge-in-modern-times|Mastering Knowledge in Modern Times: Fethullah Gulen as an Islamic Scholar]]//
  * Jaakko Hintikka, //[[https://www.goodreads.com/book/show/281965.Knowledge_and_Belief_An_Introduction_to_the_Logic_of_the_Two_Notions|Knowledge and Belief: An Introduction to the Logic of the Two Notions]]//
  * Jaakko Hintikka, //[[https://www.goodreads.com/book/show/3315399-knowledge-and-the-known|Knowledge and the Known: Historical Perspectives in Epistemology]]//
  * John Krige, //[[https://www.goodreads.com/book/show/41591156-how-knowledge-moves|How Knowledge Moves: Writing the Transnational History of Science and Technology]]//
  * John Renard, //[[https://www.goodreads.com/book/show/1138088.Knowledge_of_God_in_Classical_Sufism|Knowledge of God in Classical Sufism: Foundations of Islamic Mystical Theology]]//
  * John V. Canfield, //[[https://www.goodreads.com/book/show/3414993-philosophy-of-meaning-knowledge-and-value-in-the-twentieth-century|Philosophy of Meaning, Knowledge and Value in the Twentieth Century]]//
  * K. Brad Wray, //[[https://www.goodreads.com/book/show/5074249-knowledge-and-inquiry|Knowledge and Inquiry: Readings in Epistemology]]//
  * Keith Hossack, //[[https://www.goodreads.com/book/show/6106516-the-metaphysics-of-knowledge|The Metaphysics of Knowledge]]//
  * Leandro Rodriguez Medina, //[[https://www.goodreads.com/book/show/17803588-centers-and-peripheries-in-knowledge-production|Centers and Peripheries in Knowledge Production]]//
  * M. Fethullah Gülen, [[https://fgulen.com/tr/eserleri/kalbin-zumrut-tepeleri/Ilim|“İlim”]], //Sızıntı//, Mart 1995.
  * M. Fethullah Gülen, [[https://fgulen.com/tr/eserleri/yeseren-dusunceler/ilim-aski|“İlim Aşkı”]], //Sızıntı//, Mayıs 1996.
  * M. Fethullah Gülen, [[https://fgulen.com/tr/eserleri/yeseren-dusunceler/ilim-dusuncesi|“İlim Düşüncesi”]], //Sızıntı//, Nisan 1996.
  * Marcelo Gleiser, //[[https://www.goodreads.com/book/show/18249288-the-island-of-knowledge|The Island of Knowledge: The Limits of Science and the Search for Meaning]]//
  * Marco J. Nathan, //[[https://www.goodreads.com/book/show/57175353-black-boxes|Black Boxes: How Science Turns Ignorance Into Knowledge]]//
  * Matthias Steup, //[[https://www.goodreads.com/book/show/136265.Knowledge_Truth_and_Duty|Knowledge, Truth, and Duty: Essays on Epistemic Justification, Responsibility, and Virtue]]//
  * Myint Khine, //[[https://www.goodreads.com/book/show/9515931-knowing-knowledge-and-beliefs|Knowing, Knowledge and Beliefs: Epistemological Studies Across Diverse Cultures]]//
  * Nicholas Rescher, //[[https://www.goodreads.com/book/show/4720092-forbidden-knowledge|Forbidden Knowledge: And Other Essays on the Philosophy of Cognition]]//
  * Osman Bakar, //[[https://www.goodreads.com/book/show/183004.Classification_of_Knowledge_in_Islam|Classification of Knowledge in Islam: A Study in Islamic Philosophies of Science]]//
  * Paul L. Heck, //[[https://www.goodreads.com/book/show/642268.The_Construction_of_Knowledge_in_Islamic_Civilization|The Construction of Knowledge in Islamic Civilization]]//
  * Paula Findlen, //[[https://www.goodreads.com/book/show/42972790-empires-of-knowledge|Empires of Knowledge: Scientific Networks in the Early Modern World]]//
  * Peter Burke, //[[https://www.goodreads.com/book/show/592027.A_Social_History_of_Knowledge_Volume_1|A Social History of Knowledge]]//
  * Peter Burke, //[[https://www.goodreads.com/book/show/26524755-what-is-the-history-of-knowledge|What is the History of Knowledge]]//
  * Roberto Mangabeira Unger, //[[https://www.goodreads.com/book/show/42109813-the-knowledge-economy|The Knowledge Economy]]//
  * Ronald J. Brachman, Hector J. Levesque, //[[https://www.goodreads.com/book/show/1705962.Knowledge_Representation_and_Reasoning|Knowledge Representation and Reasoning]]//
  * Sabrina McCormick, //[[https://www.goodreads.com/book/show/5564434-mobilizing-science|Mobilizing Science: Movements, Participation, and the Remaking of Knowledge]]//
  * Servet Armağan, //[[https://www.antstores.com/products/islamda-ilim-ve-ilim-adami|İslâm’da İlim ve İlim Adamı]]//
  * Seyyed Hossein Nasr, //[[https://www.goodreads.com/book/show/142846.Knowledge_and_the_Sacred|Knowledge and the Sacred]]//
  * Sherrilyn Roush, //[[https://www.goodreads.com/book/show/1973941.Tracking_Truth|Tracking Truth: Knowledge, Evidence, and Science]]//
  * Stephen Hetherington, //[[https://www.goodreads.com/book/show/3395612-good-knowledge-bad-knowledge|Good Knowledge, Bad Knowledge: On Two Dogmas of Epistemology]]//
  * Violet Moller, //[[https://www.goodreads.com/book/show/41563262-the-map-of-knowledge|The Map of Knowledge: How Classical Ideas Were Lost and Found: A History in Seven Cities]]//
  * Zenno Noeralamsyah, [[http://jurnal.uinbanten.ac.id/index.php/aqlania/article/download/2302/1742/|“Gülen on Nature of Knowledge: Bridging Science and Spirituality”]], //Aqlania: Jurnal Filsafat dan Teologi Islam//, vol. 10, no. 2 (Juli-Desember) 2019, pp. 147–156.

===== Diğer Diller =====

  * [[https://hizmetpedia.org/doku.php?id=knowledge|English]]
  * [[https://nl.hizmetpedia.org/doku.php?id=kennis|Nederlands]]

===== Dipnotlar =====