====== Kabz ======

  * “**Kabz**; tutulma, derdest edilme, avuç içine alınma, can çıkacak hâle gelme; ya da [[insan|insanın]], mânevî [[feyiz|feyizlerin]] kesilmesi ve mahiyetindeki boşlukları itibarıyla, aslında sımsıkı bir münasebet içinde bulunması lâzım gelen ebedî feyiz kaynağıyla alâkasının gevşemesi ve kısmen de olsa, boşlukta kalması demektir.”((M. Fethullah Gülen, //Kalbin Zümrüt Tepeleri//, İstanbul: Nil Yayınları, 2008, s. 250.))

  * “**Kabz** celâlî, bast cemalîdir; birinde ‘vahidiyet’ sırrıyla azamet ve ululuk, diğerinde de rahmet ve tecellî-i tenezzül nümâyândır. Birinde, zerreden sistemlere kadar bütün varlığı elinde tesbih daneleri gibi çeviren kudretin ürperticiliği; diğerinde, bu ezip geçen akıl almaz büyüklüğün, bu her şeyi iki büklüm eden müthiş ceberûtun hayret ve dehşetiyle tir tir titreyen ruhlara ‘üns’ esintileri hâlinde iltifat ve okşayıcılığı söz konusudur.”((A.g.e. s. 251.))

  * “Bazen, ilâhî bir [[mevhibe|mevhibe]] olan [[makam|makamın]] hakkını verememe, bir **kabz** vesilesi olduğu gibi, çok defa günahlar da beraberinde **kabz** hâlini getirirler. Bu itibarla, **kabz** hâli, bir mü’min için her zaman bir [[teyakkuz|teyakkuz]] vesilesi olmalıdır. [[gaflet|Gafletlere]] karşı tavır alınmalı, günahlar, [[tevbe|tevbe]] ve iyiliklerle savılmalı ve gönül gözü bir kere daha verâlara tevcih edilmelidir.”((A.g.e. s. 252.))

  * “Ayrıca, bize ait kusur ve [[gaflet|gafletlerle]] gelmiş bir **kabz**, ilerideki bir bastın başlangıcı; şatahat ve gevşekliğe götüren bir bast ise, tehlikeli bir kısım **kabzların** sebebi olabilir.”((A.g.e. s. 253.))

  * “**Kabz**, sıkıştırılma demektir. Kılıcın parmaklarla sıkıştırılan yerine de bu sebeple ‘kabza’ denir. Evet **kabz**, bilinmeyen bir el tarafından kıskıvrak yakalanmanın adıdır.”((M. Fethullah Gülen, //Prizma-1//, İstanbul: Nil Yayınları, 2011, s. 58.))

  * “Bazen öyle namaz olur ki, siz onu **kabz** hâlinizde, yani ruhunuzun sıkıldığı, gönlünüzün daraldığı bir anda eda etmiş olursunuz. Zâhire göre ve acele ile hüküm verecek olursanız, böyle bir namaz hakkında kötümser düşünebilirsiniz. Hâlbuki o en makbul namazlardan biri olmuştur. Zira maddî-mânevî füyûzat hislerinden tecerrüt etmiş olduğunuz bir zamanda dahi siz, kulluğunuzu unutmamış ve Cenâb-ı Hakk’ın huzuruna gelmişsiniz.”((M. Fethullah Gülen, //Asrın Getirdiği Tereddütler-4//, İstanbul: Nil Yayınları, 2011, s. 103.))

  * “Her zaman aynı yüksek ruh enginliğini yaşayamama, **kabz** hâlinden kaynaklanıyor olabilir. Aslında bu durum da müspet yolda değerlendirilebilir. Zira, **kabz** hâli, basta açılmanın yoludur. **Kabz**, bast kapısının tokmağıdır.”((M. Fethullah Gülen, //Kırık Testi-1//, İstanbul: Nil Yayınları, 2011, s. 37.))

  * “**Kabz** (iç darlığı) halindeki zaman dilimleri uzun ya da kısa sürebilir. Bu bazen [[allah|Allah]]’tan uzaklaşma ile gelmiş bir küsuftur. Günah ile gelmişse tevbe ve istiğfar ile süresi kısaltılabilir. Bazen çok uzun **kabzlar** ümitsizlik vesilesi olur, insan bu durumlarda adeta hiç ışık görmez. Ne kadar uzun sürse, şart-ı adi planında insan iradesi, insanın günahları, insanın teveccühsüzlüğü onda rol oynasa da bir gerçek vardır: وَاللّٰهُ يَقْبِضُ وَيَبْصُۣطُۖ ‘**Kabzı** veren de [[bast|bastı]] veren de Allah’tır.’ (Bakara, 2/245) hakikatınca bu Allah’ın elinde bir şeydir. Her şeye rağmen insan vefayla, sadakatla sürekli o kapıya teveccüh etmelidir.”((A.g.e. s. 186–187.))

  * “İnsan karakteri ile **kabz** u [[bast|bast]] arasında bir alâka olabilir. Bazı ruhlar **kabza** daha yakındırlar. Bazı hassas insanlar, mazhar oldukları [[bast|bast]] karşısında bile ‘Ben ne yaptım ki böyle bir mükâfat verildi?’ derler; [[bast|bast]] bile onlar için bayağı bir sıkıntı kaynağı olur. Böyleleri, değişik hâdiseler karşısında da derin bir duyarlılığa sahiptirler.”((A.g.e. s. 188.))

  * “... bir **kabz** hâlinde yapılması gereken şey, şahıstan şahsa, durumdan duruma da değişebilir. Önce ruhun sıkılması, kalbdeki heyecanın pörsüyüp solması, ruh dünyasının matlaşması arkasındaki sâikler düşünülmeli ve mücadele o sâiklere uygun bir plan dahilinde verilmelidir. Ruhtaki matlaşmayı açma, onu yeniden yeşertme yolları bulma, o hâli hazırlayan sebepler gözetilerek ele alınmalıdır.”((M. Fethullah Gülen, //Gurbet Ufukları (Kırık Testi-3)//, İstanbul: Nil Yayınları, 2011, s. 145–146.))

  * “Lügat itibarıyla, iç darlığı, tutulma, gerilme, sıkılma, avuç içine alınma, canı çıkacakmış gibi olma manalarına gelen ‘**kabz**’, [[tasavvuf|tasavvuf]] ıstılahında, [[insan|insanın]], sımsıkı bir münasebet içinde bulunması lâzım gelen ebedî [[feyiz|feyiz]] kaynağıyla alâkasının gevşemesi ve mânevî feyizlerinin kesilmesi sebebiyle, kısmen de olsa boşlukta kalması ve kalbinin kasvetle kasılması demektir.”((M. Fethullah Gülen, //Ölümsüzlük İksiri, (Kırık Testi-7)//, İstanbul: Nil Yayınları, 2011, s. 249.))

  * “**Kabz**, dış yüzü itibarıyla çirkin görünse bile, aslında o bir teyakkuz faslıdır ve mâsivâdan sıyrılıp Cenâb-ı Hakk’a yönelmek gerektiğini ikaz eden bir teveccüh davetidir. Yunus Emre, ‘Kötüdür yoksulluktan nicelerin varlığı / Bunca varlık var iken gitmez gönül darlığı’ derken, işte **kabzın** bu yönüne dikkat çekmiş; bütün gönül darlıklarının çaresinin [[kesret|kesrette]] vahdeti bulmak, varlığın çehresinde Hâlık-ı [[kainat|kâinatın]] samedânî mektuplarını okumak ve mâsivâdan kurtulup Mevlâ-yı Müteâl’in muhabbetiyle dolmak olduğuna işaret etmiştir.”((A.g.e. s. 252.))

  * “... **kabz** u [[bast|bast]] dilimlerini bazen daraltan, bazen genişleten ve insanı gerilimlere iten veya sevinçlerle coşturan İlâhî irâdedir; bütün bu hususlarda sebepler sadece âdî birer şarttır. Dolayısıyla, bize ait bir kusur ve [[gaflet|gafletle]] gelmiş bir **kabz**, ilerideki bir [[bast|bastın]] başlangıcı; gevşekliğe sürükleyen bir [[bast|bast]] ise, tehlikeli bir kısım **kabzların** davetçisi olabilir. Bazen, ilâhî mevhibelerin hakkını verememe bir **kabz** sebebi olduğu gibi, çok defa günahlar da beraberinde **kabz** hâlini getirir. Nitekim, nebevî bir beyanda, ‘İç sıkıntıları günahların cezalarıdır.’ buyurulmaktadır. Bu itibarla, **kabzdan** kurtulma yolları adına en evvel zikredilmesi gereken husus, tevbe ve istiğfardır. Mü’min bir kul, [[gaflet|gaflete]] karşı tavır almalı, günahların öldürücülüğünden tevbe ile kurtulmalı, isyan lekelerini gözyaşlarıyla yıkamalı ve gönül gözünü bir kere daha verâlara çevirmelidir.”((A.g.e. s. 252–253.))

  * “... insanın ruh dünyasındaki inkişafı, [[alem-i_melekut|meleklere ait âlemden]] gelen meltemlerin tesiriyledir. Bütün karamsarlık ve kötümserlikler ise, **kabz** hâlinin bir tezahürüdür ki, Cenâb-ı Hakk’ın Kâbız isminin tecellisiyle meydana gelmektedir. Yani karanlık âlemlerle münasebet kurma oranında bu isim, bu tür tezahüre sebebiyet verecek şekilde tecellî etmektedir.”((M. Fethullah Gülen, //Varlığın Metafizik Boyutu//, İstanbul: Nil Yayınları, 2011, s. 188.))

===== Ayrıca Bakınız =====

  * [[bast|Bast]]
  * [[gaflet|Gaflet]]

===== Dipnotlar =====