“… dünya, dârü’l-hikmet ve âhiret, dârü’l-kudret olduğundan; dünyada Hakîm, Mürettib, Müdebbir, Mürebbî gibi çok isimlerin iktizasıyla dünyada îcad-ı eşya bir derece tedricî ve zaman ile olması, hikmet-i rabbâniyenin muktezasıyla olmuş. Âhirette ise, hikmetten ziyade kudret ve rahmetin tezahürleri için maddeye ve müddete ve zamana ve beklemeye ihtiyaç bırakmadan birden eşya inşâ ediliyor. Burada bir günde ve bir senede yapılan işler, âhirette bir anda ve bir lemhada inşâ (edilir).”¹⁾

“Bu dünya dârü’l-hikmettir, dârü’l-hizmettir; dârü’l-ücret ve mükâfat değil. Buradaki a’mal ve hizmetlerin ücretleri berzahta ve âhirettedir. Buradaki a’mal berzahta ve âhirette meyve verir. Madem hakikat budur; a’mal-i uhreviyeye ait neticeleri dünyada istememek gerektir. Verilse de, memnunâne değil, mahzunâne kabul etmek lâzımdır. Çünkü, Cennetin meyveleri gibi, kopardıkça yerine aynı gelmek sırrıyla bâki hükmünde olan amel-i uhrevî meyvesini, bu dünyada fâni bir surette yemek, kâr-ı akıl değildir. Bâki bir lâmbayı, bir dakika yaşayacak ve sönecek bir lâmba ile mübadele etmek gibidir.”²⁾

“Velâyet yolları içinde en güzelinin sünnet-i seniyyeye ittibâ olduğu, velâyet yollarının ve tarikat şubelerinin en mühim esası ihlâs olduğu ve bu dünyanın dârü’l-hikmet ve dârü’l-hizmet olup dâr-ı ücret olmadığını fasih bir üslûpla takrir buyuruluyor.”³⁾

“Kadir isminin dünya ve âhirette tecellîsi farklı farklıdır. Dünya; ‘Darü’l-hikmet’, âhiret ise ‘Darü’l-kudret’ olduğundan, âhirette Cenâb-ı Hakk’ın Kadir ismi sebepler perdesi olmadan doğrudan doğruya tecellî edecek ve orada tamamen kudret hâkim olacaktır. Hadiste de ifade edildiği gibi, istenilen her şey anında yerine getirilecek ve insan arzu ettiği her şeye nail olacaktır. Kudretin âhiretteki bu tecellîsi dünyada tecellî etmeyeceği mânâsına gelmez. Zira dünyada Kudret, hikmet perdesi altında zuhur etmektedir. Dolayısıyla da bizler dünyada eşya ve hâdiseleri sebepler perdesi altında temâşâ etmekteyiz. Oysaki bu perdelerin verâsında asıl icraatta bulunan yine Allah’ın Kudreti’dir.”⁴⁾

“Âhiret dârü’l-kudret, dünya ise dârü’l-hikmettir. Yani, âhirette daha çok kudret hâkimken, dünyada ise Hikmet hâkimdir. Dolayısıyla, âhirette kanun ve sebepler devre dışı bırakılacaktır; fakat dünyada, hikmetin gereği olarak kanunlar ve sebepler devrede bulunmaktadır.”⁵⁾

Dârü’l-Hizmet

English