“Sâlikin ilk menzili, tâlibin ilk makamı tevbe, ikinci makamı ise inâbedir. Sofîler arasında, herhangi bir mürşide intisab etme merasiminde temsil edilen usûl, âdâb ve töreye de ‘inâbe’ denildiğini hatırlatıp geçelim… Tevbede, duygu, düşünce ve davranışların, muhalefetten muvafakata, muarazadan mutabakata yönlendirilmesine karşılık, inâbede mevcut mutabakat ve muvafakatın sorgulanması bahis mevzuudur. Tevbe, ‘seyr ilallah’ ufkunda bir seyahat ise, inâbe ‘seyr fillah’, evbe de ‘seyr minallah’ kuşağında bir miraçtır.”¹⁾

“Bu yüce pâyeyi, bazı tasavvuf erbabı ‘bekâ billah maallah’ veya ‘fark ba’de’l-cem’ şeklinde isimlendirmişlerdir.

Bu ufka erenler, vahdeti kesrette, kesreti de vahdette görür, tek yüzlü iki derinliği birden yaşar, kendi maiyetiyle beraber, maiyete taşıdıklarının haz ve hazz-ı ruhanîsiyle her lâhza ayrı bir vuslata ‘bismillah’ der.. ne iltibas, ne şatahat ne de naz; niyazla oturur-kalkar ve sürekli temkin soluklar.. ‘ilallah’ta ‘fillah’ esintilerini duyar; ‘maallah’ta ‘minallah’ veya ‘anillah’ gerçeğini müşahede eder.. hem vâcid yaşar, hem fâkid bulunur; hem mehcûr görünür, hem vâsıl bulunur ve kurb-bu’du bir arada duyar.”²⁾

Seyr Anillah

Seyr Billah

Seyr Fillah

Seyr İlallah

Seyr Maallah

Seyr u Sülûk