“Nübüvvetle görevlendirilmeden önce peygamberlerden sâdır olan hârikulâde olaylar anlamında kelâm terimi.”¹⁾

“Nübüvvet-i Ahmediye’nin (aleyhissalâtü vesselâm) delâili, evvelâ iki kısımdır:

Birisi: ‘İrhâsât’ denilen, nübüvvetten evvel ve velâdeti vaktinde zuhur eden harikulâde hallerdir.

İkinci kısım: Sâir delâil-i nübüvvettir.”²⁾

“İrhâsât denilen, bi’set-i nübüvvetten evvel, fakat nübüvvetle alâkadar olarak vücûda gelen harikalar dahi delâil-i nübüvvettir. Şu da üç kısımdır.

Birinci Kısım

Nass-ı Kur’ân’la, Tevrat, İncil, Zebur ve suhuf-u enbiyânın, nübüvvet-i Ahmediye’ye (aleyhissalâtü vesselâm) dair verdikleri haberdir…”³⁾

“İkinci Kısım

İrhâsâttan ve delâil-i nübüvvetten maksat şudur ki; bi’set-i Ahmediye’den evvel, zaman-ı fetrette kâhinler, hem o zamanın bir derece evliya ve ârif-i billâh olan bir kısım insanları, Resûl-i Ekrem’in (aleyhissalâtü vesselâm) geleceğini haber vermişler ve ihbarlarını da neşretmişler, şiirleriyle gelecek asırlara bırakmışlar.” ⁴⁾

“Üçüncü Kısım

İrhâsâtta, Resûl-i Ekrem’in (aleyhissalâtü vesselâm) velâdeti hengâmında vücuda gelen harikalardır ve hâdiselerdir. O hâdiseler, onun velâdetiyle alâkadar bir surette vücûda gelmiş. Hem bi’setten evvel bazı hâdiseler var ki, doğrudan doğruya birer mucizesidir.”⁵⁾

“Velâdet-i Ahmediye (aleyhissalâtü vesselâm) gecesinde Kâbe’deki sanemlerin sukutu ile, Kisra-yı Fâris’in saray-ı meşhuresi olan Eyvân’ı inşikâk etmesi gibi, irhâsât denilen yüzer hârikalar, tarihçe meşhurdur.”⁶⁾

“… zaman-ı mâzi dahi risaletine bir küllî şahittir ki; irhasat denilen nübüvvetten evvel zuhur eden ve gelecek peygamberin mucizâtı sayılan harikalar, tarihlerde ve siyer kitaplarında kat’î tevâtür tarzında nakledilen pek çok vâkıalar, gayet sağlam bir surette risaletine şehâdet eder ve çok nevileri var.”⁷⁾

“Tevhidi isbat ve nev-i beşeri irşad eden o nuranî burhan; biri sağında, diğeri solunda, biri mütevâtir, diğeri mecma-ı aleyh bulunan nübüvvet ve velâyetle mücehhezdir. Ve aynı zamanda, irhâsât denilen kable’n-nübüvvet kendisinden zuhur eden harika hâllerin rumuzatıyla ve kütüb-ü semâviyenin beşaratıyla ve hevâtif denilen –gayptan verilen– tebşirat-ı müteaddide ile musaddaktır.”⁸⁾

“O havârık birkaç nev üzerindedir. İşte:

Bir nev’i: İrhasât-ı mütenevviadır. Güya o asır, Peygamber’den (aleyhissalâtü vesselâm) istifade ve istifâza ederek, keramet sahibi olduğundan, kalb-i hassâsından hiss-i kablelvukua binaen irhâsâtla Fahr-i Âlem’in geleceğini ihbar etmiştir.”⁹⁾

“O harikaların nevileri üçtür:

Birincisi: ‘İrhâsât’ ile anılmaktadır ki, Hazreti Muhammed’in (aleyhissalâtü vesselâm) nübüvvetinden evvel zuhur eden harikalardır. Mecusî milletinin taptığı ateşin sönmesi, Sava denizinin sularının çekilmesi, Kisrâ sarayının yıkılması ve gaipten yapılan tebşirler gibi şeylerdir. Sanki o Hazretin (aleyhissalâtü vesselâm) zaman-ı velâdeti, hassas ve keramet sahibi imiş gibi, o Zât’ın kudüm ve gelmesini şu gibi hâdiselerle tebşiratta bulunmuştur.”¹⁰⁾

“… peygamberlikle serfiraz kılınacağı ana kadar Efendimiz’den (aleyhi ekmelüttehâyâ) sâdır olan fevkalâde hâller ve şöyle-böyle O’nunla münasebeti bulunan olağanüstü olaylar da ‘irhâsât’ unvanıyla bu kabilden birer keramet mânâsı taşımaktadır. Ne var ki, veliler eliyle ortaya konan ve yüksek birer pâye nişânesi sayılan bütün o kerametler, ikramlar, ihsanlar ve ekstra lütuflar, nübüvvet pâyesinin gerçek vâridât ve mevhibelerine nisbeten birer mebâdî mahiyetindedirler ve tamamen tâbi bulundukları nebinin harikalara açık atmosferinden takattur etmiş birer damla sayılırlar.”¹¹⁾