Zatı veya hakikati var olmayıp ismi olan. Zihnin dışında var olmadığı hâlde ismi olan. (Mesela: Zümrüd-i Anka).¹⁾

“Bir dönemde Hakk’a teveccühler ‘isimsiz müsemma’ şeklindeydi. Nakşî, Halidî, Kadirî, Şazilî, Bekrî, Cerrahî diye isimler bilinmiyordu. Fakat onların yaptıkları şeylerin hepsi vardı. Her yerde gürül gürül Allah anılıyordu. O, her sinede muallâ yerini koruyordu. Gönüller adeta O’nun tecelligâhı idi.

Bir dönem geldi kalb ve ruh hayatına isim katan insanlar oldu ve zamanla meşrepler o insanların adlarıyla anılmaya başlandı. O halis insanlar sayesinde, müsemma kapı ardında kalmadı. O müsemma vicdanlarda derinlemesine duyuldu ve ‘isim müsemma birliği’ oldu. Onlar bir derken, biri bin etmesini biliyorlardı. Onların dilinden çıkan bir ‘Sübhanallah, Elhamdülillah, Allahuekber’ kelimeleri binlere tekabül ediyor, gönüller itminana eriyordu. O dönemde isim müsemma at başı gidiyordu.

Ne var ki bir gün de geldi, (istisnaları vardır) bazıları itibarıyla ‘müsemmasız isim’ devri başladı. Çok hakikat ad, unvan, şekil ve surete takılıp kaldı.”²⁾

İsimsiz Müsemma

English

Nederlands